İçgüdü Nedir?
İçgüdü Nedir?
Hayvanı gerekliliğe iten dürtü
Hayvana özgü bulunan içgüdü, insana özgü bulunan içtepi’yle karıştırılmamalıdır. İçgüdü’nün ayırıcı niteliği, bir hayvan türünün bütün bireylerinde ortak oluşudur. İçgüdüler, ruhsal değil, fizyolojik; eğitimsel değil, kendiliğindendirler. İçgüdülerde düşüncenin ve bilincin hiçbir etkisi yoktur; öğrenilemezler ve deneme yoluyla kazanılamazlar. Bu bakımdan bilgin Pavlov’un, hayvanlar üstünde yaptığı denemeler sonucu ileri sürdüğü, şartsız refleksler’le anlamdaştırlar. Oysa bu şartsız refleksler de, soyaçekimle kuşaklardan kuşaklara geçerek olumuş fizyolojik ve çevresel şartlanma birikimlerinin sonucudur. Örneğin farenin kediden kaçması, buna karşı insana alışabilmesi ve insandan kaçmaması böylesine bir şartlanmanın en belli tanıtıdır (?N.) İçgüdüsel davranışlarla deneme yoluyla elde edilmiş davranışların gelişmeleri birbiriyle ters orantılıdır, öğrenebilen hayvanların içgüdüleri öğrenebildikleri oranda azalmaktadır.
Bu bakımdan hayvandan pek az farklı bulunan ilkel insanda içgüdü kalıntıları bulunduğu halde aydın insanda, eş deyişle gerçek insanda hiçbir içgüdü yoktur. İnsanın hayvanlık evresinden kalan içgüdüsel davranışlarının yerini zekayla ilgili plastik (esnek, değişebilen N.) davranışları almıştır. İnsanın özelleşmiş organları olmadığı gibi, özelleşmiş davranışları da yoktur. İnsan, belli bir durumda, türüne özgü ve türünün bütün bireylerinde ortak olan bir davranışta bulunmaz. Hayvanın davranışıysa türsel ve bundan ötürü de içgüdüsel bir davranıştır. İnsanın, belli bir durumda ne türlü davranacağı belli değildir; insanın davranışı o anda içinde bulunduğu toplumsal, töresel, anlıksal vb. koşullara bağlıdır. Hayvanların bütün davranışları da içgüdülere bağlanamaz. Örneğin pervaneyi ışığa koşturan içgüdüsü değil, ışık çekeyidir. İçgüdüleri doğrulum’dan da ayırmak ve bunları birbirlerine karıştırmamak gerekir. Bundan başka çevreye uyma olayı da içgüdünün karşıtıdır, çünkü fizik çevrenin değişiklikleri karşısında kör içgüdüleriyle yaşamakta devam eden bir hayvan mahvolur. İçgüdülerin kimi yerde nasıl yanıldıkları gösterilerek yanılmaz içgüdü varsayımı da çürütülmüş bulunmaktadır.